بایسته های حقوق اساسی | دکتر قاضی شریعت پناهی

بایسته های حقوق اساسی نوشته دکتر قاضی شریعت پناهی در بردارنده مسایل کلیدی حقوق اساسی با بیان فشرده و ساده مطابق فصل بندی دانشگاهی درس حقوق اساسی در دوره کارشناسی می‌باشد.

کتاب بایسته های حقوق اساسی مناسب برای آمادگی درس حقوق اساسی در آزمون های حقوقی می‌باشد.

فهرست عناوین بایسته های حقوق اساسی

پیشگفتار
گفتار اول – ویژگیهای حقوق اساسی
الف – مفهوم جامعه سیاسی
ب – قدرت سیاسی چیست؟
1 – جامعه سیاسی فراگیر و کلی است
2 – جامعه سیاسی، خصلت الزامی دارد
3 – قدرت، در جامعه سیاسی قاهرانه عمل می کند
ج – تأثیر متقابل قدرت و حقوق بر یکدیگر
1 – حقوق، قدرت را حقانی می کند
2 – حقوق، ابزاری است در اختیار قدرت
3 – حقوق، وسیله ای است برای حمایت علیه قدرت
4 – حقوق، قدرت را نهادبندی می کند و سازمان می بخشد
د – جایگاه حقوق اساسی در علم حقوق
1 – حقوق اساسی جزیی از حقوق عمومی است
1 – 1 ) نظریه موضوعی
2 – 1 ) نظریه اندامی
3 – 1 ) نظریه مادی
4 – 1 ) نظریه شکلی
5 – 1 ) نظریه پویایی
2 – حقوق اساسی از زمره حقوق داخلی است
ه – حقوق اساسی در رابطه با علوم اجتماعی
و – موضوع حقوق اساسی
1 – حقوق اساسی، شاخه ای از حقوق است که قواعد مندرج در قانون اساسی را بررسی می کند
2 – حقوق اساسی به روابط مربوط به دولت می پردازد
3 – حقوق اساسی، نهادهای سیاسی را بررسی می کند
ز – منابع حقوق اساسی
1 – منابع نوشته
2 – منابع عرفی
3 – مددگیری از سایر علوم اجتماعی
پرسشهای مهم گفتار اول

گفتار دوم: قانون اساسی

الف – مفهوم قانون اساسی
1 – قانون اساسی مادی (ماهوی)
2 – قانون اساسی شکلی
ب – گرایش به قوانین اساسی مدون
ج – دلایل و چگونگی ظهور قوانین اساسی
1 – به دنبال تحول تدریجی جوامع و آمادگی ذهنی فرمانروایان و شهروندان
2 – ایجاد کشورهای جدید
3 – حوادث دگرگون کننده
د – انواع قوانین اساسی
1 – قانون اساسی عرفی و قانون اساسی موضوعه
2 – قانون اساسی انعطاف ناپذیر (سخت) و قانون اساسی انعطاف پذیر (نرم)
3 – قانون اساسی یکدست و قانون اساسی مختلط
4 – انواع قانون اساسی از لحاظ منشاء شکل گیری
1 – 4 ) قانون اساسی اقتداری و اعطایی
2 – 4 ) قانون اساسی نیمه اقتداری – نیمه اعطایی
3 – 4 ) قانون اساسی مردم سالار
ه – وجوه تمایز قانون اساسی از سایر قوانین
1 – سلسله مراتب قواعد حقوقی
2 – اصل برتری قانون اساسی
1 – 2 ) قوه مؤسس
2 – 2 ) بازنگری در قانون اساسی
3 – اصل کنترل قوانین توسط قانون اساسی
1 – 3 ) روش کنترل به وسیله دستگاه قضایی
2 – 3 ) روش کنترل توسط ارگان سیاسی
پرسشهای مهم گفتار دوم
گفتار سوم – دولت – کشور

الف – علل کاربرد این اصطلاح
ب – عوامل سازنده دولت – کشور
1 – گروه انسانی
2 – سرزمین
1 – 2 ) سرزمین، عامل سازنده دولت
2 – 2 ) سرزمین، موضوع سلطه دولت
3 – 2 ) سرزمین، محدوده فرمانروایی دولت
4 – 2 ) سرزمین، طیف صلاحیت دولت
3 – قدرت سیاسی سازمان یافته
1 – 3 ) قدرت و اجبار
2 – 3 ) قدرت و اعتقاد
3 – 3 ) حاکمیت
تحدید حاکمیت به وسیله حقوق بین المللی
پرسشهای مهم گفتار سوم
گفتار چهارم – اشکال دولت – کشور

الف) دولت – کشورهای تکبافت (بسیط)
1 – کشورهای تکبافت ساده
2 – کشورهای تکبافت پیچیده
1 – 2 ) عدم تراکم (تفویض اختیارات اداری)
2 – 2 ) عدم تمرکز یا تمرکز زدایی اداری
3 – 2 ) وحدت انضمامی
4 – 2 ) منطقه گرایی
ب – کشورهای چند پرچه (مرکب)
1 – اتحاد شخصی
2 – اتحاد واقعی
3 – کنفدراسیون (اتفاق دول)
1 – 3 ) کنفدراسیون سویس
2 – 3 ) کنفدراسیون آمریکا
4 – کشور فدرال (اتحاد دول) شرایط پایه‌ای اتحاد فدرالی
1 – 4 ) قانون فراداشت
2 – 4 ) قانون خودمختاری
3 – 4 ) قانون مشارکت
مثال دوم – دولت فدرال سویس
پرسشهای مهم گفتار چهارم
گفتار پنجم: رژیمهای سیاسی

الف – ماهیت رژیم سیاسی
ب – حکومت
ج – انواع رژیمهای سیاسی
1 – مونوکراسی یا یکتاسالاری
1 – 1 ) مونوکراسی کلاسیک
2 – 1 ) مونوکراسیهای توده ای
2 – رژیمهای چند تن سالاری
1 – 2 ) آریستوکراسی یا نجیب سالاری
2 – 2 ) حکومت زمینداران یا فئودالیسم
3 – 2 ) پلوتوکراسی یا حکومت ثروتمندان
4 – 2 ) حکومت شایستگان یا شایسته سالاری
5 – 2 ) حزب سالاری یا پارتیتوکراسی
3 – همه سالاری یا دموکراسی
1 – 3 ) دموکراسی یونانی
2 – 3 ) دموکراسی جدید
3 – 3 ) اشکال مختلف دموکراسی
پرسشهای مهم گفتار پنجم
گفتار ششم – حقوق فردی و آزادیهای عمومی

بخش اول – آبشخور تاریخی
الف – میراث قدما
ب – ارمغان مسیحیت
ج – نوآوریهای قرون هفدهم و هجدهم
بخش دوم – اعلامیه ها و ضمانتهای حقوق
1 – ارزش حقوقی اعلامیه ها
2 – تحول در مضمون اعلامیه ها
بخش سوم – برداشتهای مختلف از حقوق فردی و آزادیهای عمومی
الف – نظریه محدودیت
ب – نظریه مقاومت
ج – نظریه مشارکت
د – نظریه آزادی صوری و آزادی واقعی
بخش چهارم – مهمترین حقوق و آزادیها
الف – آزادی عملکرد فردی
1 – حق حیات و آزادی تن
2 – امنیت
3 – آزادی و مصونیت مسکن
4 – تعرض ناپذیری مکاتبات
5 – آزادی رفت و آمد
ب – آزادی اندیشه
1 – آزادی عقیده و آیین
2 – آزادی بیان
3 – آزادی آموزش و پرورش
4 – آزادی اخبار و اطلاعات
5 – آزادی نمایش
ج – آزادی گردهمایی
1 – آزادی تجمعات موقتی
2 – آزادی سازمان پیوندی
د – آزادیهای اقتصادی و اجتماعی
1 – مالکیت
2 – آزادی بازرگانی و صنعتی
3 – آزادی کار
4 – آزادی سندیکایی
پرسشهای مهم گفتار ششم
گفتار هفتم – تفکیک قوا

الف – مفهوم تفکیک قوا
ب – نظریات مختلف
ج – انتقاد از تفکیک قوا
د – تفکیک قوا و دو برداشت
1 – رژیم ریاستی
2 – رژیم پارلمانی
پرسشهای مهم گفتار هفتم
گفتار هشتم – پارلمان یا دستگاه قانونگذاری

مقدمه
بخش اول – ترکیب پارلمان
الف – نظام دو مجلسی در کشورهای فدرال
1 – ایالات متحده آمریکا
2 – سوئیس
3 – جمهوری فدرال آلمان
4 – اتریش
5 – هندوستان
ب – نظام دو مجلسی در کشورهای تکبافت (بسیط)
1 – سرچشمه تاریخی
2 – مقدمات نظری
3 – اقسام مجلس دوم
1 – 3 ) مجالس دوم غیرانتخابی
2 – 3 ) مجالس دوم انتخابی
ج – نظام یک مجلسی
بخش دوم – سازمان داخلی مجالس
الف – مصونیت پارلمانی
1 – عدم مسئولیت
2 – تعرض ناپذیری
ب – حمایت از پارلمان در برابر اهانت
ج – مانعه الجمع بودن سمت نمایندگی با سایر مشاغل
د – حقوق و پاداش
ه – استقلال پارلمان
1 – استقلال اداری
2 – استقلال مالی
3 – استقلال نظام نامه ای
و – استخوان بندی سازمانی
1 – رییس هیأت رپیسه
2 – سازمان اداری
3 – کمیسیون ها
1 – 3 ) کمیسیون های عادی
2 – 3 ) کمیسیون های تخصصی
ز – اختیارات و وظایف پارلمان
1 – قانونگذاری
1 – 1 ) حدود صلاحیت پارلمان
2 – 1 ) جریان وضع قانون
3 – 1 ) تصویب قوانین در نظامهای دو مجلسی
2 – صلاحیت مالی و بودجه ای پارلمان
1 – 2 ) بودجه چیست؟
2 – 2 ) تصویب بودجه در پارلمان
3 – سایر اختیارات پارلمان
1 – 3 ) حق اظهار نظر و انتقاد
2 – 3 ) مداخله در تعیین برخی مقامات
3 – 3 ) نظارت بر اعمال اجرایی
4 – 3 ) کارویژه قضایی
پرسشهای مهم گفتار هشتم
گفتار نهم – قوه ی مجریه یا دستگاه حکومت

بخش اول – کلیات
الف – اجرای تصمیمات قوای دیگر
ب – تدارک تصمیمات
ج – اتخاذ تصمیمات لازم الاجرا
بخش دوم – اقسام قوه ی مجریه
الف – قوه ی مجریه ریاستی
ب – قوه ی مجریه پارلمانی
ج – قوه ی مجریه نیمه ریاستی یا نیمه پارلمانی
بخش سوم – رییس کشور
الف – پادشاه
1 – پادشاهی مطلق
2 – پادشاهی محدود
3 – پادشاهی پارلمان (مشروطه سلطنتی)
ب – رییس جمهوری
1 – دوره ریاست جمهوری
2 – شیوه انتخابات رییس جمهوری
3 – ریاست دو یا چند تن
1 – 3 ) ریاست دو تن
2 – 3 ) ریاست چند نفر
د – حقوق و اختیارات رییس کشور
بخش چهارم – نخست وزیر و هیأت وزیران
الف – نخست وزیر
ب – تعیین نخست وزیر
ج – تعیین و نصب وزیران
د – ترکیب هیأت وزیران
بخش پنجم – دستگاه های اداری
پرسشهای مهم گفتار نهم
گفتار دهم – اثرات متقابل قوای مقننه و مجریه

بخش اول – روابط قوای مقننه و مجریه در رژیمهای ریاستی
بخش دوم – روابط قوه ی مجریه و قوه مقننه در رژیمهای پارلمانی
الف – رژیم پارلمانی به سبک بریتانیایی
ب – رژیم پارلمانی در فرانسه
پرسشهای مهم گفتار دهم
گفتار یازدهم – قوه قضاییه – دستگاه عدالت

بخش اول – پیشینه بحث نظری
بخش دوم – مسایل اساسی قضاییه
الف – گزینش قضات
1 – قضات انتخابی
2 – انتصاب قضات
3 – شیوه های گوناگون گزینش قضات
1 – 3 ) ایالات متحده آمریکا
2 – 3 ) کنفدراسیون سوئیس
3 – 3 ) بلژیک
بخش سوم – اصل تغییر ناپذیری قضات
استقلال قضایی در حقوق فرانسه
شورای عالی قضایی فرانسه
بخش چهارم – قضاوت سیاسی
1 – ساختار دیوان عالی عدالت فرانسه
2 – صلاحیت دیوان عالی عدالت در فرانسه
بخش پنجم – قضاوت اداری
1 – شورای دولتی
2 – نقش شورای دولتی
بخش ششم – قضاوت درباره قانون (قضاوت دستورنامه ای)
پرسشهای مهم گفتار یازدهم
گفتار دوازدهم – انتخابات

بخش اول – رأی، انتخاب کردن، انتخاب شدن
الف – رأی چیست؟ حق یا تکلیف؟
1 – نظریه حق رأی
2 – نظریه کارویژه ای رأی
ب – سیر تکامل حق رأی
1 – رأی محدود
1 – 1 ) شرط مالیاتی (داراگزینی)
2 – 1 ) شرط شایستگی (شایسته گزینی)
3 – 1 ) محدودیت جنسی
4 – 1 ) محدودیت نژادی
2 – رأی همگانی
1 – 2 ) تابعیت
2 – 2 ) شرط سنی
3 – 2 ) آمادگی روانی
4 – 2 ) اهلیت اخلاقی
6 – 2 ) محرومیت برخی از گروه ها
ج – انواع رأی
1 – رأی فردی و رأی اجتماعی
2 – رأی برابر و رأی چندگانه
3 – رأی اختیاری و رأی اجباری
4 – رأی وکالتی و رأی مکاتبه ای
5 – رأی علنی و رأی مخفی
6 – رأی تکنام و رأی چند نام
7 – لیست بسته و لیست باز
د – انتخاب پذیری
1 – سن
2 – تابعیت
3 – اخلاق
4 – محرومان از انتخاب شدن
بخش دوم – اجرای انتخابات
الف – حوزه بندی های انتخاباتی
ب – فنون تعیین و تشخیص هیأت رأی دهنده
ج – رأی گیری،‌ قرائت آراء و اعلام نتیجه
1 – رأی گیری
2 – قرائت آراء
3 – اعلام نتیجه
د – مجازات تقلبات انتخاباتی
ه – دعاوی انتخاباتی
بخش سوم – احزاب و انتخابات
الف – ارتباط تاریخی انتخابات و احزاب سیاسی
ب – نظام احزاب و اهمیت آنان در امر انتخابات
پرسشهای مهم گفتار دوازدهم
کتابنامه