همکاری‌های قضایی بین‌المللی | دکتر اردبیلی

همکاری‌های قضایی بین کشورها، طیف نسبتاً گسترده‌ای دارد که اهم آن شامل تبادل اطلاعات، نیابت قضایی، استرداد مجرمان، انتقال محکومان و احاله دادرسی است که هر یک از کشورها می‌کوشند در چارچوب موافقت‌نامه‌های دو یا چند جانبه دست در دست یکدیگر امکانات اجرایی آن را فراهم کنند. بر اساس قواعد سنتّی حقوق بین‌الملل، هیچ دولتی مجاز نیست برای تأمین خواسته خود وارد قلمرو حاکمیّت قضایی یا اجرایی دولت دیگر شود. از این قاعده مسلّم حقوق بین‌الملل چنین نتیجه می‌شود که تعقیب متّهمان، گردآوری ادلّه جرم و گاه ردیابی عواید حاصل از جرم که دسترسی به آن‌ها برای دولت درخواست کنننده مقدور نیست، فقط با توافق دولتی میسّر است که حاضر است قوای عمومی یا نهادهای قضایی خود را در خدمت تأمین خواسته‌های دولت مذکور قرار دهد. همکاری‌های قضایی بر مبنای چنین توافقاتی رفته‌رفته شکل گرفته است.

دلایل و مقاصد همکاری‌ها عموماً به شرحی است که در موافقت‌نامه‌های دو یا چندجانبه و یا در معاهدات موضوعی احصاء شده است. لیکن این قبیل معاضدت‌ها به موارد مذکور در این اسناد محصور نیست. در اکثر معاهدات بین‌المللی همواره به دولت‌های متعاهد توصیه شده است که گسترده‌ترین همکاری متقابل را در حق یک‌دیگر معمول دارند یا از هر نوع کمک یا مساعدتی که مغایر با قوانین داخلی دولت عضو نباشد دریغ نورزند.