کلید واژه های اصول فقه دانشگاهی | دکتر شب خیز

در خصوص کتاب

کتاب کلید واژه اصول فقه دانشگاهی با هدف آموزش روش صحیح پاسخگویی به سوالات درس اصول فقه در آزمون وکالت از طریق ارائه تکنیک های تست زنی و کلید واژه ها  که این کتاب به منزله گام دوم از کتاب اصول فقه دانشگاهی استاد محمد رضا شب خیز در یادگیری اصول فقه دانشگاهی بوده است.

از ویژگی های کتاب

• بیان کلیدواژه‌های مورد نیاز برای تست زنی صحیح و آسان
• بیان مثال‌های حقوقی و کاربردی برای کلیه‌ی مباحث
• بیان نظر مورد قبول در آزمون وکالت از بین نظرات اختلافی
• بیان 100 درصد مطالب به زبان ساده و روان برای درک بهتر مطالب
• بیان مطالب با قابلیت عکس برداری ذهنی در مغز جهت یادآوری بهتر مطالب
• جامع بودن مباحث، به نحوی که کلیه‌ی مباحث آزمونی در کتاب ذکر شده است
• نگارش مطالب به گونه‌ای است که داوطلبان مطالب را به سرعت مطالعه می‌کنند
• بیان ارتباط مباحث مشابه در اصول فقه.
• کلیه مطالب با بیانی ساده و کلیه مثالهای موجود در این کتاب حقوقی و کاربردی است
• استفاده از عالی ترین تاکتیک های تست زنی در ترسیم جداول و نمودارها
• پرهیز از ذکر مباحثی که در آزمون وکالت مورد سوال قرار نمی گیرد
• افزایش سرعت تست زنی با یک دور مطالعه کتاب

فهرست کتاب

بخش اول: مباحث الفاظ

فصل اول: وضع الفاظ

لفظ و معنا

تعریف وضع

ارکان وضع

فرق معنا با مصداق

معنای ظاهر و معنای مؤول

معنای مجازی ثابت

وضع تعیینی و وضع تعیّنی

اقسام وضع تعیینی

وضع تعیینی صریح

وضع تعیینی ضمنی

اقسام لفظ

لفظ مُهمل و لفظ مُستعمل

لفظ مَنقول و لفظ مُرتجل

لفظ مُختص و لفظ غیر مُختص

مشترک لفظی و مشترک معنوی

مترادف و متباین

لفظ متواطی و لفظ مشکک

حقیقت و مجاز

علائم حقیقت و مجاز

اقسام حقیقت

1ـ حقیقت قانونی

2ـ حقیقت شرعی

3ـ حقیقت متشرعه

4ـ حقیقت عرفی

5ـ حقیقت لغوی

نص، ظاهر، مؤول، مجمل

محکم و متشابه

دلالت عقلی، طبعی و وضعی

اقسام دلالت وضعی لفظی:

دلالت مطابقی:

دلالت تضمنی

دلالت التزامی

موضوع عرفی و موضوع شرعی

مشتق

حالات استعمال کلمات مشتق در اصول فقه

علاقۀ ماکان و علاقۀ مشارفت

علاقۀ ما کان

علاقۀ مُشارفت

قرینۀ صارفه و قرینۀ معینه

اصول لفظی

اَصالة الحقیقة

اَصالة العموم

اَصالة الاطلاق

تفاوت عام و مطلق

اَصالت عدم التقدیر

اَصالت عدم نقل

اصالت عدم اشتراک

اَصالة الظهور

فصل دوم: اوامر

اقسام طلب

معانی کلمۀ اَمر

اقسام حکم

روش‌های امر کردن

توضیح هر یک از این موارد

ادله در اصول فقه

ادله اجتهادی و ادله فقاهتی

حکم واقعی و حکم ظاهری

مثال‌هایی برای حکم ظاهری

مثال‌هایی برای حکم واقعی

حکم اولیه و حکم ثانویه

علائم حکم ثانویه

حکم تکلیفی و حکم وضعی

حکم تکلیفی

حکم وضعی

کلماتی که «گاه تکلیفی» و «گاه وضعی» هستند

مثال‌هایی برای کلمۀ باید که حکم تکلیفی است

مثال‌هایی برای کلمۀ «باید» که حکم وضعی است

تکلیفی بودن جملۀ خبری در مقام انشاء

حکم الزامی و حکم ترخیصی

حکم مولوی و حکم ارشادی

حکم تأسیسی و حکم امضایی

مرة و تکرار و فور و تراخی

اقسام واجب

واجب تعبدی و واجب توصلی

واجب نفسی و واجب غیری

واجب اصلی و واجب تبعی

واجب موقت و واجب غیرموقت:

اقسام واجب موقت

1ـ واجب موقت موسع

2ـ واجب موقت مضیق

اقسام واجب غیرموقت

واجب مطلق و مشروط

واجب معلق و واجب منجز

واجب عینی و واجب کفایی

واجب تعیینی و واجب تخییری

(قصد/ توجه) و (قصد قربت/ نیت)

فصل سوم: نواهی

روش‌های نهی کردن

مرة و تکرار و فور و تراخی

اِجتماع اَمر و نَهی

نهی از سبب و نهی از مسبب

مسئله ضد

بررسی دو اصطلاح

کف نفس و صرف ترک

فصل چهارم: مفهوم و منطوق

مفهوم و منطوق

اقسام مفهوم

تعریفی از مفهوم موافق و مفهوم مخالف

اقسام مفهوم مخالف

مثال‌‌هایی برای اقسام مفهوم مخالف

شناسایی نوع مفهوم مخالف

اقسام مفهوم موافق

حجیت مفاهیم موافق و مخالف

بررسی سه مفهوم مخالفی که گاه حجت‌اند و گاه حجت نیستند

1ـ مفهوم عدد

2ـ مفهوم شرط

3ـ مفهوم وصف

مثال‌هایی برای وصف تقییدی (احترازی) که اقسام دارد و حجت است:

مثال‌هایی برای وصف توضیحی (تأکیدی) که اقسام ندارد و حجت نیست:

وصف غالبی

اقسام منطوق

دلالت مطابقی، دلالت تضمنی و دلالت التزامی

دلالت مطابقی:

دلالت تضمنی

دلالت التزامی

اقسام منطوق غیرصریح

1ـ دلالت اشاره

2ـ دلالت تنبیه (دلالت ایماء)

3ـ دلالت اقتضاء

خلاصۀ بحث

بررسی چند نکته:

فصل پنجم: عام و خاص

عام و خاص

فرق عام و مطلق

تفاوت مخصَّص، مخصِّص، مقیَّد، مقیِّد

اقسام عام

تخصیص

اقسام مخصِص

مثال‌هایی برای مخصص متصل

مثال‌هایی برای مخصص منفصل

شبهۀ مفهومی و شبهۀ مصداقی

شبهۀ مفهومی متباینین و اقل و اکثر:

سرایت اجمال از مخصص به عام

بررسی دو قاعده

قاعدۀ ما من عامٍ الا وقد خصٍ

قاعدۀ الجمع مهما امکن اولی من الطرح

دَوَران بین نسخ و تخصیص:

فصل ششم: مطلق و مقید

مُطْلَق و مُقَیّد

مقدمات حکمت

مقدمۀ اول (شرط اول)

مقدمۀ دوم (شرط دوم)

مقدمۀ سوم (شرط سوم)

مقدمۀ چهارم (شرط چهارم)

مقدمۀ پنجم (شرط پنجم)

مقدمۀ ششم و هفتم (شرط ششم و شرط هفتم):

اِجتماع مُطلق و مُقیّد

اِجتماع مُطلق و مُقیّد در مُستحبّات

مطلق افرادی و مطلق بدلی

مطلق احوالی و مطلق ازمانی

فصل هفتم: مجمل و مبیّن

بخش دوم: ادلۀ استنباط احکام

فصل اول: قرآن

آیات قرآن قطعی‌الصدور هستند

برخی آیات قرآن، قطعی‌الدلالة هستند و برخی ظنی‌الدلالة

آیات‌الاحکام

تَخصیص در قرآن

فصل دوم: سنت

حدیث

اقسام خبر

اقسام خبر واحد

حجیت اقسام خبر واحد

اقسام خبر متواتر

حجیت اقسام خبر متواتر

فصل سوم: اجماع

اِجماع مدرکی و اجماع غیرمدرکی

اِجماع سُکوتی

اِجماع مُحصَّل و اجماع منقول

فصل چهارم: عقل

مستقل عقلی و غیر مستقل عقلی

مقدمه و ذی‌المقدمه

مقدمۀ واجب

مقدمۀ حرام

اقسام مقدمه

مقدمۀ قانونی

مقدمه شرعی

مقدمه عرفی

مقدمه عقلی

مقدمه داخلی

مقدمه خارجی

مقدمه متقدم

مقدمه مقارن

مقدمه متأخر

مقدمه علم

مقدمه صحت

مقدمه نفوذ

مقدمۀ وجوب

مقدمۀ لزوم

مقدمۀ عدم مانع

اذن در شی‌ء، اذن در لوازم آن هم هست

فصل پنجم: قیاس

اقسام قیاس

قیاس مساوات

قیاس اولویت

حُجّیت قیاس اولویّت و مساوات

قیاس منصوص‌العلة و قیاس مستنبط‌العلة

قیاس جلّی و قیاس خفّی

فصل ششم: استحسان و استصلاح

حجیّت استحسان و استصلاح

فصل هفتم: سد ذرایع و فتح ذرایع

1ـ سد ذرایع

2ـ فتح ذرایع

حجیت سد ذرایع و فتح ذرایع

فصل هشتم: عرف و عادت

عرف و عادت

عرف شرع و عرف متشرعه

عُرْف خاص و عُرْف عام

عُرْف عَمَلی و عُرْف لفظی

عُرْف صحیح و عُرْف فاسِد

عادت پسندیده و عادت ناپسند

بخش سوم: اصول عملیه

فصل اول: کلیات اصول عملیه

اصل محرز و اصل غیرمحرز

اَصل حُکمی و اصل موضوعی

فصل دوم: اصل استصحاب

شرایط اجرای اصل استصحاب

1ـ یکی بودن متیقن و مشکوک

2ـ تعدد زمان مُتیقن و مشکوک

3ـ تقدم زمان مُتیقّن بر زمان مشکوک

4ـ اجتماع یقین و شک در یک زمان

یکی بودن متیقن و مشکوک

تعدد زمان مُتیقن و مشکوک

تقدم زمان مُتیقّن بر زمان مشکوک

اجتماع یقین و شک در یک زمان

اقسام استصحاب

1ـ استصحاب وجودی و استصحاب عدمی

استصحاب حکمی و استصحاب موضوعی

استصحاب حکم شرع و استصحاب حکم عقل

استصحاب سببی و استصحاب مسبّبی

شک در مقتضی، شک در وجود رافع و شک در رافعیت موجود

شک در مقتضی

شک در وجود رافع

شک در رافعیت موجود

خلاصه‌

استصحاب جزئی و استصحاب کلّی

کلّی و جزئی، نسبی هستند

اقسام استصحاب کلّی

1ـ استصحاب کلّی قسم اوّل

2ـ استصحاب کلّی قسم دوم

3ـ استصحاب کلّی قسم سوم

حُجّیت اقسام استصحاب کلّی

اِستصحاب در اُمور تَدریجی

اِستصحاب عدم حادث

ادلّه حُجّیت استصحاب

شک ساری (قاعدۀ یقین)

استصحاب قهقرایی

اصل عدم

تفاوت اصل عدم و استصحاب عدمی

اصل تأخر حادث

اصل مُثبت

اَحادیث حُجّیت اصل اِستصحاب

فصل سوم: اصل برائت

اَحادیث حُجّیت اصل بَرائت

فصل چهارم: اصل احتیاط

نام‌های دیگر اصل احتیاط

اَحادیث حُجّیت اصل اِحتیاط

اطراف علم اِجمالی

اِضطرار به برخی از اَطراف علم اِجمالی

فصل پنجم: اصل تخییر

اَحادیث حُجّیت اصل تَخییر

تخییر بدوی و تخییر استمراری

بخش چهارم: تعارض ادله و امارات و اصول عملیه

تخصیص، تخصص، حکومت و ورود

ورود

تخصص

حکومت

تخصیص

تعارض و تزاحم

تعارض

تزاحم

اقسام تعارض و تزاحم

اقسام تعارض

اقسام تزاحم

اگر با تعارض و تزاحم مواجه شویم چه باید کنیم؟

قاعده ترتّب

شرایط ایجاد تعارض واقعی

بخش پنجم: اجتهاد و تقلید

اِجتهاد

اجتهاد معتبر و اِجتهاد غیر ‌مُعتبر

اِجتهاد مُطلق و اجتهاد متجزّی

تَقلید

تقلید اِبتدایی و تقلید استمراری

تَقلید از اَعْلَم و غیرِ اَعلم

تَقلید از مُجتهدِ زنده و مجتهد میّت