معرفی و فهرست کتاب اصول فقه دانشگاهی | شب خیز و محمدتبار
کتاب اصول فقه دانشگاهی نوشته محمدرضا شب خیز و عباد محمدتبار با بیان ساده و روان درس اصول فقه مطابق با برنامه درسی دوره کارشناسی با اتخاذ شیوه مثال محور ارائه می‌کند.
دکتر شبخیز و محمدتبار در کتاب اصول فقه دانشگاهی با نثری روان و ساده، تعریف مختصری از مباحث اصولی ارائه نموده اند. سپس با آوردن مثال‌های فقهی و حقوقی متعدد مبحث را به طور کامل تشریح می‌نماید.
ویژگی های عمده اصول فقه دانشگاهی شبخیز
- کتاب اصول فقه دانشگاهی روان‌ترین کتاب آموزشی در درس اصول فقه، مناسب برای دانشجویان مقطع کارشناسی رشته حقوق و داوطلبان آزمون وکالت
- ساده نویسی و نگارش سلیس و روان مطالب، به گونه‌ای که تمام مباحث اصولی برای هر فردی با هر سطح معلوماتی، به راحتی قابل فهم و درک باشد
- تبیین مباحث اصول فقه به نحو کاربردی با ذکر نمونه مثال‌های متعدد حقوقی، به‌طوری که اصول فقه دانشگاهی از حیث ارائه نمونه مثال، بسیار غنی محسوب
ویژگی های ویرایش سوم اصول فقه دانشگاهی
- تغییر برخی قوانین از جمله قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری
- اضافه شدن مطالبی که جهت تدریس موثرتر درس اصول فقه اساتید در کلاس درس لازم بود
- افزودن مطالب جدیدی که در آزمون وکالت بیشتر مورد سوال قرار می‌گیرند تا هنگام مطالعه کتاب برای آزمون وکالت نیز کفایت بکند
- برای تسلط بیشتر دانشجویان به ساده سازی بیشتر و ذکر کلید واژه های برای درک بهتر مبجث و جلوگیری از فراموشی
- برای مباحثی که مثال های حقوقی بیان نشده بود، مثال های حقوقی بیشتری ذکر شده است
- منابع فقهی و اصولی شیعه و اهل سنت در این ویرایش به جهت استفاده محققان بیان گردید
- علاوه بر ذکر مثال‌های حقوقی و کاربردی در کتاب، پس از پایان هر مبحث برای آن مبحث مثال‌های دیگری نیز ذکر شده است
- ترتیب مطالب کتاب اصول فقه دانشگاهی شب خیز به گونه ای است که برای دانشجویان فرار نباشد و از سردرگمی آنها جلوگیری شود
فهرست عناوین کتاب
باب اول – کلیات
- تعریف علم اصول فقه
- فایده و منفعت اصول علم فقه
- نسبی بودن فایده و منبعت
باب دوم – مباحث الفاظ
فصل اول: ضوع الفاظ
- وضع
- ارکان وضع
- اقسام وضع
- دلالت
- حالات دلالت لفظ بر معنا
- نص
- ظاهر
- موول
- مجمل
- اقسام لفظ
- مترادف
- متباین
- مشترک لفظی (لفظ مشترک)
- مشترک معنوی
- مختص
- لفظ کلی
- لفظ جزئی
- لفظ منقول
- لفظ مرتجل
- حقیقت و مجاز
- شرایط صحت استعمال مجازی
- استعمال غلط
- علائم حقیقت و مجاز
- اقسام قرینه
- اقسام حقیقت و مجاز
- حقیقت لغوی و مجاز لغوی
- حقیقت عرفی و مجاز عرفی
- حقیقت عرفی عام
- حقیقت عرفی خاص
- مجاز عرفی عام
- مجاز عرفی خاص
- حقیقت قانونی
- حقیقت شرعی و مجاز شرعی
- حقیقت شرعی و حقیقت متشرعه
- اصول لفظی
- شک در مراد متکلم
- شک در وضع لفظ
- اصاله الحقیقه
- اصاله العموم
- اصاله الاطلاق
- اصاله عدم تقدیر
- اصالت عدم نقل
- اصالت عدم اشتراک
- اصاله الظهور
- مبنای اصول لفظی
- حجیت اصول لفظی
- استعمال لفظ در بیش از یک معنا
- صحیح و اعم در حقوق
- مشتق
- حالات استعمال لفظ مشتق
- موضوعات عرفی و موضوعات شرعی
فصل دوم – اوامر
- اولین روش امر کردن
- دومین روش امر کردن
- سومین روش امر کردن
- چهارمین روش امر کردن
- ارکان امر
- اقسام طلب
- دلالت روش های امر کردن بر وجوب
- مره و تکرار
- فور و تراخی
- امر بعد از منع
- امر بعد از امر
- آیا امر کردن کاری به مامور با آگاهی از فقدان شرط مامور به جایز است؟
- حکم شرعی
- اقسام حکم شرعی
- حکم تکلیفی و حکم وضعی
- حکم واقعی و ظاهری
- حکم مولوی و ارشادی
- حکم تاسیسی و حکم امضایی
- اجزا
- نسخ وجوب
- اقسام واجب
- واجب عینی و کفایی
- واجب نفسی و غیری
- واجب تعبدی و توصلی
- واجب تعیینی و تخییری
- واجب اصلی و تبعی
- واجب مطلق و مشروط
- واجب منجز و معلق
- واجب موقت و غیرموقت
فصل سوم: نواهی
- اولین روش نهی کردن
- دومین روش نهی کردن
- سومین روش نهی کردن
- چهارمین روش نهی کردن
- پنجمین روش نهی کردن
- ارکان نهی
- دلالت روش های نهی کردن بر حرمت
- مره و تکرار
- فور و تراخی
- منظور از نهی، کف نفس است یا صرف ترک؟
- شباهت های امر و نهی
- تفاوت های امر و نهی
- مساله ضد
- اجتماع امر و نهی
- نهی از عبادات و معاملات
- نهی از سبب و نهی از مسبب
فصل چهارم: مفهوم و منطوق
- مفهوم و منطوق
- دلالت
- اقسام دلالت لفظ بر معنا
- اقسام منطوق
- اقسام منطوق غیرصریح
- دلالت اقتضا
- دلالت تنبیه
- دلالت اشاره
- اقسام مفهوم
- مفهوم موافق
- مفهوم مخالف
- اقسام مفهوم مخالف
- مفهوم شرط
- مفهوم حصر
- مفهوم غایت
- مفهوم عدد
- مفهوم وصف
- مفهوم لقب
فصل پنجم: عام وخاص
- عام و خاص
- اقسام عام
- عام مجموعی
- عام افرادی
- عام بدلی
- عام وخاص، نسبی هستند
- تخصیص
- انواع مخصص
- قسم اول از انواع مخصص
- مخصص متصل
- مخصص جدا
- انواع مخصص متصل
- مخصص متصل استثنا
- مخصص متصل صفت
- مخصص متصل شرط
- مخصص متصل غایت
- قسم دوم از انواع مخصص
- مخصص لفظی
- مخصص غیرلفظی
- قسم سوم از انواع مخصص
- مخصص مبین
مخصص مجمل - سرایت اجمال از مخصص مجمل به عام
- تخصیص اکثر
- تخصیص عام با مفهوم موافق
- تخصیص عام با مفهوم مخالف
- عمل به عام قبل از فحص (جست و جو) مخصص
- آمدن یک مخصص بعد از چند جمله
- نسخ
- اقسام نسخ
- تفاوت نسخ و تخصیص
- دوران بین نسخ و تخصیص
فصل ششم: مطلق و مقید
- مطلق و مقید
- اطلاق و تقیید، نسبی هستند
- اطلاق و تقیید، متلازم یکدیگرند
- مقدمات حکمت
- نبودن قرینه و نشانه تقیید
- امکان تقیید وجود داشته باشد
- متکلم در مقام بیان باشد
- نبودن قدر متیقن در مقام تخاطب
- نبودن انصراف به جهت کثرت استعمال
- حمل مطلق بر مقید
- فصل هفتم: مجمل و مبین
- مجمل و مبین
- اقسام مبین
- علل ایجاد اجمال در قوانین
- روش های رفع اجمال از قانون
- تاخیر بیان
- انواع تاخیر بیان
باب سوم: ادله استنباط احکام
فصل اول- قرآن
- تقسیم بندی سوره های قران از نظر زمانی
- مسادل مطرح شده در قرآن
- آیات الاحکام
- قرآن قطعی الصدور است
- برخی آیات قرآن ظنی الدلاله هستند
- آیا نسخ در قرآن رخ داده است؟
- آیا تخصیص در قرآن رخ داده است؟
فصل دوم: سنت
- سنت
- حدیث
- کاربرد سنت در فقه و حقوق اسلامی
- اقسام حدیث از نظر تعداد راویان
- حدیث متواتر
- حدیث واحد
- اقسام خبر متواتر
- اقسام خبر واحد
- حجیت انواع خبر
فصل سوم: اجماع
- اجماع
- ارکان اجماع
- اجماع حدسی
- اجماع سکوتی
- حجیت اجماع
- اقسام اجماع
- اجماع محصل
- اجماع منقول
- اجماع مدرکی
- اجماع غیرمدرکی
فصل چهارم: قیاس
- قیاس
- اقسام قیاس
- قیاس اولویت
- قیاس ادنی
- قیاس مساوات
- قیاس منصوص العله
- قیاس مستنبط العله
- قیاس جلی و خفی
- بررسی چند اصطلاح
- تحقیق مناط
- تنقیح مناط
- تخریج مناط
- تفاوت تنقیح مناط و تخریج مناط
- شرایط قیاس
فصل پنجم: عقل
- دلیل عقلی
- انواع دلیل عقلی
- مستقلات عقلی
- غیرمستقلات عقلی(مستلزمات عقلی)
- مقدمه و ذی المقدمه
- اقسام مقدمه
- تقسیم اول از مقدمه
- مقدمه عقلی
- مقدمه شرعی
- مقدمه قانونی
- مقدمه عادی
- تقسیم دوم از مقدمه
- مقدمه داخلی
- مقدمه خارجی
- تقسیم سوم از مقدمه
- مقدمه صحت
- مقدمه علم
- مقدمه شرط
- مقدمه نفوذ
- مقدمه عدم مانع
- مقدمه مقتضی
- مقدمه معد
- مقدمه علت تامه
- مقدمه سبب
- مسئله مقدمه واجب
- مسئله مقدمه حرام
- اذن در شی، اذن در لوازم آن است
- قاعده تلازم بین حکم عقل و شرع
- ادله حجیت عقل از دید اصولیون شیعه
فصل ششم: استحسان
- استحسان
- حجیت استحسان
فصل هفتم: استصلاح
- استصلاح
- تفاوت استحسان و استصلاح
- حجیت استصلاح
فصل هشتم: سد ذرایع
- سد ذرایع
- حجیت سد ذرایع
فصل نهم: فتح ذرایع
- فتح ذرایع
- حجیت فتح ذرایع
فصل دهم: عرف
- عرف
- اقسام عرف
- عرف خاص
- عرف عام
- عرف صحیح
- عرف فاسد
- عرف عملی
- عرف لفظی
- عرف شارع
- عرف متشرعه
- حجیت عرف
- بررسی چند اصطلاح شبیه به عرف
- تعریف مد
- تفاوت عرف و مد
- تعریف عادت
- تفاوت عرف و عادت
- اقسام عادت
فصل یازدهم: سیره عقلاء و متشرعه
- سیره
- سیره عقلاء
- سیره متشرعه
- حجیت سیره عقلاء
- حجیت سیره متشرعه
فصل دوازدهم: شهرت فتوایی
- شهرت فتوایی
- حجیت شهرت فتوایی
باب چهارم: قطع، ظن و شک
فصل اول: قطع
- قطع
- قطع ذاتا و خودبخود حجت است
- اقسام قطع
- قطع به حکم و قطع به موضوع
فصل دوم: ظنون و امارات
- ظن
- امکان تعبد به ظن
- آیا ظن حجت است؟
- اقسام ظن
- ظواهرالفاظ
- حجیت ظاهر الفاظ سنت
- حجیت ظاهر الفاظ قرآن
- قول لغوی
- اجماع منقول
- خبر واحد
- شهرت فتوایی
- ظن مطلق
فصل سوم: شک
- اماره و اصل
- فرض قانونی
- اماره قانونی و اماره قضایی
- اماره حکمی و اماره موضوعی
باب پنجم: اصول عملیه
فصل اول: اصل استصحاب
- اصل استصحاب
- ارکان استصحاب
- شرایط اجرای اصل استصحاب
- اقسام استصحاب
- استصحاب وجودی و استصحاب عدمی
- استصحاب حکمی و استصحاب موضوعی
- استصحاب حکم شرع و استصحاب حکم عقل
- استصحاب سببی و استصحاب مسببی
- شک در مقتضی
- شک در وجود رافع
- شک در رافعیت موجود
- استصحاب جزئی و استصحاب کلی
- اقسام استصحاب کلی
- ادله حجیت استصحاب
- شک ساری
- استصحاب قهقرایی
- اصل عدم
- تفاوت های اصل عدم و استصحاب عدمی
- اصل تاخر حادث
- استصحاب عدم حادث
- یقین وجدانی و یقین تعبدی
- شک منطقی و ظن غیر معتبر و وهم
- اصل مثبت
- علم اجمالی و شک بدوی
- شبهه حکمیه
- شبهه موضوعیه
- شبهه حکمیه وجوبیه و تحریمیه
- شک در مکلف به
- فرق شبهه موضوعیه و شک در مکلف به
- متباینین و اقل و اکثر
- متباینین محصوره و غیرمحصوره
- اقل و اکثر ارتباطی و استقلالی
- دوران بین محذورین
فصل دوم: اصل برائت
- اصل برائت
- ادله حجیت اصل برائت
- اصاله الاباحه
- فرق اصاله الاباحه و اصل برائت
- لازمه ذات و لازمه اطلاق عقد
فصل سوم: اصل احتیاط
- اصل احتیاط
فصل چهارم:اصل تخییر
- اصل تخییر
- تخییر بدوی و استمراری
- تفاوت بین تخییر بین محذورین و تخییر بین افراد واجب مخیر
- مبحث اجزا در حقوق
فصل پنجم: تعارض ادله و اصول
تعارض ادله و اصول
تعارض استصحاب و برائت
تعارض استصحاب و احتیاط
تعارض استصحاب و تخییر
تعارض استصحاب و قاعده قرعه
تعارض استصحاب و قاعده صحت
تعارض استصحاب سببی و مسببی
تعارض استصحاب و قاعده ید
تعارض استصحاب با قاعده فراغ و تجاوز
فصل ششم: تعارض و تزاحم
- تعارض و تزاحم
- تعارض
- تزاحم
- اقسام تعارض
- تعارض واقعی
- تعارض ظاهری
- اقسام تزاحم
- ترتب
- شرایط تحقق تعارض
- تراجیح
- بررسی چند اصطلاح
- ورود
- تخصص
- تخصیص و حکومت
- حکومت توسعه ای و حکومت تضییقی
باب ششم: اجتهاد و تقلید
فصل اول: اجتهاد
- مجتهد و مقلد
- اقسام اجتهاد
- اجتهاد مشروع
- اجتهاد ممنوع
- اقسام اجتهاد مشروع
- اجتهاد تجزی
- اجتهاد مطلق
- تحطئه و تصویب
- نظریه تخطئه
- نظریه تصویب
فصل دوم: تقلید
- ادله جواز تقلید
- تقلید در اصول دین و فروع دین
- تقلید از اعلم
- تقلید از اعلم
- تقلید از میت
- اقسام تقلید از میت
- تقلید ابتدایی
- تقلید استمراری
امتیاز و دیدگاه کاربران اصول فقه دانشگاهی | شب خیز و محمدتبار